Ana Kart

Bilgisayarın tüm donanımlarının takıldığı ve donanınlar arasında iletişimini sağlayan parçadır.

Ana karta takılacak donanımların modelini ana kartın özellikleri belirler bu nedenle bilgisayarımıza yeni bir parça alırken dikkat etmemiz gerekir.

Ana kartın görevi takılan bütün donanımlar arasındaki bağlantıyı sağlamaktır.


Ana kartta

1 Ram yuvaları
2 Floppy (disket sürücü bağlantısı)
3 İde bağlantıları
4 Ekran kartı yuvası
5 Bios pili
6 Pcı yuvaları
7 Sata bağlantıları
8 Güney köprüsü
9 Kuzey köprüsü
10 İşlemci yuvası
11 Ara birinler
12 Atx güç bağlantısı vardır.

Ana kartın üzerinde genişleme kartlarının takılabileceği yuvalara slot adi verilir. Bu slotlar, VESA, EISA, ISA, PCI ve AGP olmak üzere çeşitli bölümlere ayrılır. Bunlardan su anda en çok kullanılanları ISA, PCI ve AGP dır. VESA slotlar eski 486 işlemcili ana kartlarda kullanılmaktaydı. Pentium işlemcilerin devreye girmesiyle birlikte 32 bit veri yolunu destekleyen PCI slotlar kullanılmaya başlandı. Zamanla Pentium II ve Pentium III’lerin çıkmasıyla ISA slotlar yerini tamamen PCI slotlara bırakmaktadır.

Ana kartın üzerindeki kartlara veri akısı “bus” adi verilen elektronik yollar üzerinden yapılır. Buslar kendi içinden ikiye ayrılır. Bunlar System Bus ve I/O Buslardır. System Bus, işlemci ile RAM arasındaki veri akışını sağlar. I/O Bus ise çevre kartların iletişimini ve bunların işlemci ile arasındaki iletişimi sağlar. Ana kart üzerindeki köprü chipsetler (bridge) I/O Bus’ı System Bus’a baglar.

Ana kartin Yapisi

Sistem Bus
Sistem Bus , islemci, RAM ve L2 önbelleği birbirine baglar.

Diğer I/0 bus da bu yol üzerinden işlemciye giriş/çıkış yapar. System Bus kullanılan işlemciye göre farklılık gösterir. İşlemcinin tipi System bus'in genişliğini ve hızını belirler. Ne kadar hızlı System bus kullanılırsa sistemin hızı ve diğer parçalarla haberleşmesi de o derecede artar.
I/O (Input/Output) Bus
Bilgisayarın dış dünyayla ve kullanıcısıyla iletişimini sağlayan tüm giriş/çıkışlar bu yolla yapılır. Klavye, fare, ses kartı, ekran kartı, modem, monitör, disk/disket sürücüleri bu yolla ana karta bağlanırlar. Günümüz bilgisayarlarında dört farklı I/0 bus çeşidi yer alır. Bunlar ISA , PCI , USB ve AGP 'dır. ISA bus en eskisi ve en yavaşıdır. 16 bit iletişim kullanan kartlar tarafından kullanılır. Bu kartlar Ethernet kartları, ses kartları ve faks-modemlerdir (PCI olan ses kartı, Ethernet kartı ve modemler de vardır). Bu veri yolu eskiden kullanılan 386 ve 486 işlemcili ana kartlarda da yer alır. PCI bus, daha hızlı olan güçlü bir veri aktarım yoludur. 64 bit veri aktarımı yapar. Ekran kartları, ses kartları, modemler, Ethernet kartları, SCSI kontrol kartları ve başka bir çok kart bu yolu kullanır.



USB en yeni veri aktarım yoludur. Günümüzde bu bus yolunu kullanan kart ve parçalar yeni yeni yaygınlaşmaktadır. Web kameraları, Infra Red port'lar, tarayıcılar ve yeni üretilen bazı ekipmanlar bu yolla bağlanırlar.

Günümüzdeki yaygın bilgisayarlar 66 MHz bus hızında çalışırlar. Bu yüksek hız ana kart üzerinde bir çeşit elektronik gürültüye ve bazı problemlere yol açar. Genişleme kartlarına ulaşımda bu hız yüksek ve hızlıdır. En yeni ve en hızlı genişleme kartları 40 MHz hızında çalışabilir. Bu yüzden ana kartın üzerindeki System bus, hızı çevre kartlarla problemsiz iletişim için yeniden düzenlenmek zorundadır.

I/0 bus yolları fiziksel olarak elektronik devre üzerinde yer alan çizgiler aracılığıyla iletişim kurar. Data track adi verilen çizgiler bir seferde bir bit iletirler. Address Track'leri verinin nereye gönderileceğini belirler. Bus yolları aracılığıyla veri gönderimi yapılırken adres belirtilmesi gerekir. Veri akısında önce adres çizgilerinden adres, daha sonra da data çizgilerinden veri gönderilir. Bus hızını ve genisligini data çizgilerinin şayisi belirler. ISA bus veri yolunda 16 adet data çizgisi vardır. Günümüz PC'leri birim zamanda 32 bit gönderimi yapmak üzere tasarlanmışlardır. ISA bus birim zamanda 16 bit gönderebildiği için ana kartın beklemesi gereken bir süre oluşturmaktadır. Ana kart 32 bitlik bilgiyi ISA bus'dan iki seferde alabilmektedir. Bu arada geçen sürede ISA bus “Wait State” (bekle) durumunu ana karta bildirir. Bu işlemciye “Bekle, kalanını birazdan göndereceğim” demektir. Yavaş bir ISA kart sistemin tüm hızını bu yolla oldukça düşürebilir.



1- ISA (Industry Standart Architecture):



ISA yol yapısı en eski ve en yavaş olanıdır.16 BIT'lik veri transferine uygun olarak tasarlanmıştır ve ancak 16 BIT'lik Ethernet kartı, ses kartı ve modem kartı gibi çevre birimleri tarafından kullanılabilmektedir.386 ve 486

işlemcili ana kartlarda bulunmakla beraber günümüzde kullanılan ana kartlarda da 1 veya 2 tane yerleştirilmektedir.Koyu renklidir.



2- PCI (Peripheral Component Interconnect):



PCI yol yapısı ISA'ya göre daha hızlı veri aktarımı yapar.64 BIT'lik veri transferine uygun olarak tasarlanmıştır.Ses kartı, SCSI kontrol kartları, fax modem kartları ve benzeri birçok çevre birimi iletişim için bu yol sistemini kullanmaktadır.Beyaz renklidirler.




3- USB (Universal Serial Bus):



Bilgisayarlarda bulunan paralel ve seri bağlantı noktalarının veri aktarım hızı yavaştır.1980'li yılların teknolojisi kullanılmaktadır.Standart oldukları için her bilgisayarda bulunmaktadır.Bu bağlantı noktalarında aynı anda bir çevre birimi kullanılabilir.Bazı bilgisayar firmaları bir araya gelerek yeni bir bağlantı noktası mimarisi geliştirdiler ve USB olarak adlandırdılar.Bu bağlantı noktası daha hızlı ve mimarisi gereği zincirleme takılmış çok sayıda (en fazla 127) çevre birimi çalıştırabilir.Her çevre birimi USB bağlantı noktasına bağlanamaz.Bu noktaya bağlanabilecek yapıda üretilmiş olmalıdır.Gün geççikçe USB bağlantı özelliği olan aygıtlar (kamera, tarayıcı vb) üretilmektedir.

USB aygıtları işletim sistemince kolayca tanınırlar.Bilgisayar açıkken de bu aygıtlar bağlanabilir.Satın alınan bu aygıtların da iki noktasının olmasına dikkat etmek gerekir.Bunlarda birine bilgisayarla bağlantı sağlayacak kablo takıalır.Diğerine bir diğer zincirleme takılacak aygıtın kablosu takılır.Her USB aygıtla beraber kurulması için gerekli programı içeren CD veya disket verilir.Aygıt USB noktasına bağlanınca kurulum için bir iletişim kutusu ekranda görüntülenir.Bu iletişim kutusu aracılığı ile kurma işlemi yürütülür.Bazı USB aygıtlarında bir bağlantı noktası bulunabilir.Bu durumda zincirleme bağlantı yapılamaz.Bu sorunu gidermek üzere birçok USB bağlantı noktası bulunan aygıtlar satılmaktadır.Bağlı olan USB aygıtların hepsi aynı anda çalıştırılabilir.Çok alet aynı anda çalıştırılırsa veri transferinde yavaşlama olur.Ancak USB kaynakları aygıtlara uygun bir biçimde paylaştırılır.Gelecekte ana kartlara USB'den de hızlı bağlantı noktasının eklenmesi beklenilmektedir.





4- AGP (Accelarated Graphic Port):



Hızlandırılmış ekran grafik kartlarının sisteme bağlanması için kullanılır.ISA ve PCI ekran kartlarına göre daha geniş kapasiteli ve hızlı ekran bağdaştırıcıları için geliştirilmiş bir teknolojidir.Bu slotu kullanan ekran kartları piyasada bulunmaktadır.ISA yarıkları için de ekran kartları vardı.Günümüzdeki ekran kartları PCI ve AGP içindir.Yeni ana kartların hepsinde AGP yuvası bulunmaktadır.Bu yuvalar hem hızlı olduğu için hem de PCI yuvası tasarruf etmek için AGP ekran kartlarını tercih etmek daha doğrudur.Ekran kartlarının kendi BIOS'ları, bellekleri ve işlemcileri bulunmaktadır.

Bilgisayarda veriler bir birimden diğerine 3 çeşit yol aracılığı ile aktarılır.