İşlemci

İşlemci

Bilgisayarın beyni olarak kabul edilen, bilgisayardaki tüm işlemleri yapan ve diğer birimleri yöneten bir parçadır.

İnsanlarda beyin nasıl bütün vücudu kontrol ediyorsa , yönetiyorsa işlemcide bilgisayar için bir beyindir.

Görevleri:

Bilgiyi alma: İstenilen yerden bilginin alınmasında, taşınmasında görevlidir
Bilgiyi işleme: İstenildiği zaman veri işlenir istenilen düzenlemelerin yapılmasında görevlidir
Bilgiyi saklama: Verinin elektronik olarak saklanmasını sağlar.
Bilgiyi gönderme: Veriyi istenilen yere yada gönderilmesi gereken yere gönderir.

İşlemcinin çalışması

Bilgisayarın yaptığı tüm işleri toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi
işlemler bu sinyaller vasıtasıyla gerçekleşir. Devrede elektrik sinyalinin olması “1”, elektrik
sinyalinin olmaması “0” ile ifade edilir. İşlemci bu işlemleri en basit sayma sistemi olan
ikilik düzen yani 0 ve 1 sayılarını kullanarak yapar.

Mesela “A” harfi ikilik sistemde
“01000001” ile ifade edilebildiği gibi mavi gibi bir renk de ikilik tabandaki sayı gruplarıyla
ifade edilir.
Bu “0” veya “1”in bilgisayarda kapladıkları alana bit adı verilir.

Bu sayı grupları üzerinde işlem yapmak için işlemci içerisinde komut listesi (komut
seti = instruction set) mevcuttur. Bu komutlar, işlemcinin sorumlu olduğu tüm matematiksel
ve mantıksal işlemleri gerçekleştirir. İşlemciye gönderilen ve ona ne yapması gerektiğini
söyleyen komutlara ise programlar denir.

İşlemciye ne yapmasını istediğimizi söyleyen programlar olmadığı sürece işlemci bir
işe yaramaz.Bu programlar sabit diskte (hard disk) tutulur. Sabit disk,
işlemcinin komut işleme hızına ulaşamaz. Bu sorunu ortadan kaldırmak için programlar sabit diskten alınarak RAM yüklenir. RAM’ den de işlemciye aktarılır.

İşlemci kendisinden istenileni gerçekleştirdiğinde buna program çalışıyor deriz.
İşlemcinin yaptığı işlemler sonucunda ürettiği veriler de işlemciden,RAM’ e ve oradan da sabit diske alınarak, sabit diskte tutulur.

RAM de tutulan bilgiler bilgisayar kapatıldıktan sonra kaybolduğundan veriler sabit diskte tutulur.

İşlemcinin paketleri: İşlemcilerin farklı şekil, boyut ve harici özellikleri vardır. Bu özelliklere işlemcinin paketi denir.
İşlemcilerin gelişim süreçlerinde, üreticiler işlemcileri ana karta bağlayan ayak sayılarının artması, işlemci ısınmalarını engellemek amacıyla yapılan değişiklikler, kimi parçalarda ana karta bağımlılığı ortadan kaldırma gibi amaçlarla değişik paketlemeler kullanmaktadır.

Bunlardan bir tanesi olan slot tipi paketleme SEC (Single-Edge Cartridge),
1990’lı yılların başında piyasaya sürüldü. Slot tipi işlemciler artık üretilmemektedir

Alt tarafında çeşitli sayıda pin bulunduran işlemci paketlemesine PGA (pin grid array)
adı verilir. Paketteki ayak sayısına göre paketler isimlendirilir.
Paketteki ayak sayısına göre isimlendirilirler. Örneğin, 423 ayak Pentium 4
paketi ve 478 ayak Pentium 4 paketi.

Üreticiler bunların dışında da farklı
paketlemeler yapmaktadırlar. Farklı bir paketleme olan LGA paketinde işlemci ayaklarının yerini elektrik iletimini sağlayan iletim noktaları almıştır. Pin yerine iletim noktalarının kullanımı elektrik sinyallerinin iletim yolunu kısaltmış, böylelikle sinyal iletim hızı artmıştır.

Aynı marka ve model işlemciler, piyasaya farklı paketlerle sürülebilirler.




Eskiden işlemciler, ana karta sabitlenmiş olarak üretiliyordu. İşlemci veya ana kart
arızalandığında onların birbirinden bağımsız olarak test veya tamir edilmesini mümkün
olmuyordu. Ayrıca var olan işlemciyi yenisiyle değiştirmek de zor oluyordu. Bu nedenle
işlemcinin ana karta takılıp sökülmesini sağlayan işlemci yuvaları geliştirildi. İşlemciler
ana karta takılma şekillerine göre isimlendirilen soket ve slot olmak üzere iki şekle sahiptir.

Soket işlemci


Kare şeklinde üretilmiş işlemci modelidir. Üst yüzeyinde marka ve model isimleri
bulunur. Alt yüzeyinde ise işlemcinin türüne göre çok sayıda pin veya iletim noktası bulunur.
Takıldıkları ana karta bir mandal/kilit yardımı ile tutturulurlar. Ana karttaki sokete uygun işlemci seçilmelidir.Ana kartta 939 soket varsa işlemcide de 939 pin olmalıdır

Slot işlemci



Diklemesine ana kartın üzerine monte edilirler. Dikdörtgen bir kart şeklinde üretilen
işlemci modelidir. Kimi işlemci bileşenleri kart üzerindedir. Kartın alt kısmında bulunan bağlantı noktaları ile ana karta bağlanır. İşlemcinin korunması için dış kılıfı vardır. Kılıfın yan yüzeylerine soğutucu takılmaktadır.
Slot işlemcilerin üretimi durdurulmuştur.